THAY ĐỔI MÔ MỀM VÀ MỐI TƯƠNG QUAN CỦA NÓ VỚI SỰ THAY ĐỔI MÔ CỨNG

THAY ĐỔI MÔ MỀM VÀ MỐI TƯƠNG QUAN CỦA NÓ VỚI SỰ THAY ĐỔI MÔ CỨNG 

Do môi được nâng đỡ bởi răng cửa hàm trên. Môi trên tựa lên 2/3 mặt ngoài của răng cửa hàm trên còn môi dưới được nâng đỡ bởi 1/3 mặt ngoài răng cửa hàm trên nên vẩu của môi phản ánh mức độ vẩu của răng cửa hàm trên. Vị trí của răng cửa hàm trên lại liên quan trực tiếp đến vị trí răng cửa hàm dưới. Răng vẩu dẫn đến mất cân xứng mặt, nên chỉ cần thay đổi vị trí của răng trên cung hàm cũng sẽ dẫn tới sự thay đổi vị trí của môi. Răng có thể thay đổi theo 3 chiều trong không gian trên 3 mặt phẳng: Mặt phẳng đứng dọc, mặt phẳng đứng ngang, mặt phẳng trước sau, nhờ đó mà môi cũng sẽ thay đổi tương ứng trên 3 mặt phẳng này. Khi răng di chuyển thì xương ổ răng cũng sẽ thay đổi do vậy hiệu quả tất yếu là phần mềm thay đổi nhưng việc thay đổi này còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố khác như cấu trúc của môi, chủng tộc. Nếu môi mỏng thì chỉ cần một sự thay đổi nhỏ cũng kéo theo sự thay đổi rõ rệt. Ngược lại nếu môi dày thì phải thay đổi vị trí răng nhiều mới dẫn đến sự thay đổi môi có thể nhìn thấy được.

Rất nhiều nghiên cứu tiến hành đó là hiệu quả về mặt thẩm mỹ, liệu không nhổ răng có thể giảm độ vẩu không? Và nếu nhổ răng là cần thiết để giảm độ vẩu thì mối liên quan giữa sự thay đổi mô cứng và mô mềm? Có thể tiên lượng được sự thay đổi của môi sau khi kéo lùi khối răng trước ra sau hay không?

Một câu hỏi thường được đặt ra cho các nhà chỉnh nha, đó là, khi nhổ răng thì độ vẩu của môi sẽ giảm bao nhiêu so với trước điều trị? Những yếu tố nào ảnh hưởng đến sự thay đổi này?

Luppanapornlarp và cộng sự làm nghiên cứu theo dõi sự thay đổi khuôn mặt và khớp cắn sau 15 năm duy trì, đưa ra kết luận nhổ răng hàm nhỏ làm giảm đáng kể độ vẩu của mô cứng và mô mềm có ý nghĩa thống kê. Nhóm có nhổ răng hàm nhỏ: Răng cửa trên giảm độ nhô 2,7 mm, môi dưới dịch chuyển ra sau 5,7 mm trong khi đó nhóm không nhổ răng: Răng cửa trên giảm độ nhô 0,9 mm, môi dưới chỉ dịch chuyển ra sau 3,3mm. Hơn thế nữa, sau một thời gian dài theo dõi, hai nhóm điều trị có nhổ răng và không nhổ răng không khác nhau về dấu hiệu và hội chứng rối loạn chức năng ăn nhai.

Với người châu Á cũng có nhiều nghiên như: Lew cho thấy răng cửa trên và răng cửa dưới giảm độ nhô lần lượt 5,6 ± 0,8mm và 4,79±1,67mm, môi trên và môi dưới giảm độ nhô lần lượt 7,5mm và 3,7mm, góc mũi môi tù hơn tăng từ 80,7⁰ trước điều trị đến 90,7⁰ sau điều trị.

Yasutomi:răng cửa trên và răng cửa dưới giảm độ nhô lần lượt5,44± 2,36mm và 4,4 ± 0,8mm, môi trên và môi dưới giảm độ nhô lần lượt 2,67 ± 1,5mm và 4,25 ± 2,09mm, góc mũi môi tù hơn tăng 5,34 ± 8,17(⁰)

Năm 2001, Kusnoto nghiên cứu trên người Indonesia cho thấy môi trên giảm độ nhô 4,48 ± 2,43mm; môi dưới giảm độ nhô 6,08 ± 3,15mm, góc mũi môi tăng 7,75 ± 7,08 (⁰).

Như vậy có thể thấy kết quả điều trị chỉnh nha có nhổ răng ngoài thay đổi cơ bản khớp cắn từ khớp cắn sai thành khớp cắn chuẩn, các răng được sắp đều trên cung hàm thì thẩm mỹ mặt của bệnh nhân cũng được thay đổi. Đây mới là yếu tố quyết định thành công của điều trị, bởi đáp ứng được nhu cầu đầu tiên của bất kỳ bệnh nhân nào.

Sau khi nhổ răng hàm nhỏ và kéo lùi khối răng cửa thì môi trên và môi dưới theo đó cũng sẽ được giảm độ vẩu nhiều. Bên cạnh đó, trương lực cơ cằm cũng được giảm làm tạo lại đường cong mềm mại của môi, cằm, cải thiện độ nhô của môi, hai môi có thể khép kín được.

Như vậy có thể thấy kết quả điều trị chỉnh nha có nhổ răng ngoài thay đổi cơ bản khớp cắn từ khớp cắn sai thành khớp cắn chuẩn, các răng được sắp đều trên cung hàm thì thẩm mỹ mặt của bệnh nhân cũng được thay đổi. Đây mới là yếu tố quyết định thành công của điều trị, bởi đáp ứng được nhu cầu đầu tiên của bất kỳ bệnh nhân nào.

Sau khi nhổ răng hàm nhỏ và kéo lùi khối răng cửa thì môi trên và môi dưới theo đó cũng sẽ được giảm độ vẩu nhiều. Bên cạnh đó, trương lực cơ cằm cũng được giảm làm tạo lại đường cong mềm mại của môi, cằm, cải thiện độ nhô của môi, hai môi có thể khép kín được.

Như vậy vấn đề nhổ răng để điều trị răng vẩu và khấp khểnh đã được khẳng định tính hiệu quả của liệu pháp,tuy nhiên đáp ứng của mô mềm sau khi kéo lùi khối răng phía trước vẫn còn là vấn đề tranh cãi. Đây chính là vấn đề cần được nghiên cứu rộng rãi trên các chủng tộc khác nhau trong tương lai. Các nghiên cứu đều khẳng định điều trị chỉnh nha làm ảnh hưởng đến mô mềm nhưng còn chưa có tiếng nói chung về mức độ thay đổi mô mềm, yếu tố nào là quan trọng nhất có mối liên quan đến sự thay đổi này. Một số nghiên cứu đã chỉ ra tương quan xác định giữa sự thay đổi mô mềm và mô cứng, trong khi đó một số nghiên cứu khác cũng chỉ ra sự cải thiện mô mềm của bệnh nhân sau điều trị nhổ 4 răng hàm nhỏ thay đổi đáng kể nhưng không đưa ra được một con số cụ thể. Tiên lượng sự thay đổi của môi đáp ứng với sự di chuyển của răng đuợc thể hiện bằng tỉ lệ của kéo lùi khối răng cửa trên và khối răng cửa dưới so với sự thay đổi vị trí của môi.

Theo Yasutomi và Ioi , cứ mỗi 1mm răng cửa hàm trên được kéo lùi ra sau và cứ mỗi 1mm răng cửa hàm trên được đánh lún thì môi trên sẽ giảm độ nhô 0,22mm và cứ mỗi 1mm răng cửa hàm dưới được kéo lùi ra sau thì môi dưới sẽ giảm được độ nhô 0,76mm và điểm Stomion cũng sẽ được đi ra xa 0,5mm. Hơn thế nữa, cứ mỗi 1mm răng cửa hàm trên được đánh lún thì môi trên sẽ dịch chuyển lên trên 0,56mm và môi dưới dịch chuyển lên trên 1mm. Nhóm tác giả này đã kết luận mối tương quan trên sẽ rất có ích cho bác sĩ nắn chỉnh răng khi lên kế hoạch điều trị và lựa chọn được phương pháp điều trị phù hợp cho từng bệnh nhân một.

Tuy nhiên những báo cáo về tỉ lệ này còn thay đổi đáng kể tùy theo giới tính, hình thái mặt và chủng tộc.

Người da trắng: Talass và cộng sự 1987 đưa ra kết luận tỉ lệ kéo lùi răng cửa trên: kéo lùi môi trên = 1,6: 1. Rain và Nanda 1982 tìm thấy tỉ lệ 1,6: 1

 Brock và cộng sự (2005) lại cho kết quả cao hơn = 2,6: 1.

Năm 1997 Caplan và Shivapuja nghiên cứu ảnh hưởng của nhổ răng hàm nhỏ tới sự thay đổi mặt nghiêng nhóm bệnh nhân nữ trưởng thành Mỹ gốc châu Phicho kết quả tỉ lệ kéo lùi của răng cửa trên so với kéolùi môi trên và răng cửa dưới so với kéo lùi môi dưới lần lượt là 1,75:1 và 1,2:1.

Holdaway R(1983) qua nhiều năm quan sát và phân tích trên lâm sàng các bệnh nhân được điều trị tại phòng khám tư nhân của mình đã nhận xét: phân tích mô cứng trên phim sọ nghiêng không đủ để lên kế hoạch điều trị mà phải dựa trên phân tích mô mềm. Theo quan sát của ông khi răng dịch chuyển điểm A cũng sẽ bị dịch chuyển do vậy môi cũng sẽ dịch chuyển theo nhưng không phải mô mềm cũng sẽ dịch chuyển tương ứng cùng mức độ mà nó phụ thuộc vào độ thuôn của môi. Nếu môi có độ thuôn trung bình thì tỉ lệ dịch chuyển của môi và răng là 1:1, nếu môi bị căng (thường do răng vẩu) thì độ dầy của môi sẽ tăng ngay sau khi răng cửa trên dịch chuyển ra sau, tăng độ dày chỉ dừng lại sau khi độ dày môi đạt được độ dày tối đa tại A khoảng 1cm và sau đó tỉ lệ dịch chuyển của môi giống như với trường hợp môi có độ dày trung bình. Nếu môi rất dày, khoảng 18-20mm, thì môi không dịch chuyển khi răng dịch chuyển.

Bởi vậy, sự thay đổi của mô cứng cũng như mô mềm trong việc tiên lượng mặt nghiêng của bệnh nhân sau khi điều trị nắn chỉnh răng rất quan trọng. 

Nếu quý đồng nghiệp thấy bổ ích thì cho biết bằng like động viên để có động lực nhé! Liên quan mô mềm và mô cứng trong chỉnh răng